Αν και στην Αϊτή μόλις πρίν λίγες μέρες ο φονικός σεισμός των 7,2 ρίχτερ άφησε πίσω του συντρίμμια που προκαλούν ανατριχίλες, ένα χωριό της Χίου η Καλαμωτή -άνευ σεισμού-, προκαλεί τις ίδιες ανατριχίλες σε κατοίκους και περαστικούς επισκέπτες για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Συντρίμμια, ερείπια, πέτρες στη μέση του δρόμου… Για … του λόγου το αληθές οι δύο αυτές φωτογραφίες που ακολουθούν και ποιος ο τυχερός που θα περάσει κάτω από αυτά τα ερείπια όχι εν ώρα σεισμού αλλά όποια στιγμή αυτά θα… αποφασίσουν να γύρουν να ξεκουραστούν στη γή;
Καλαμωτή: Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου, κτισμένη στον δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού, στην Νοτιοανατολική Χίο. Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο μεσαιωνικός οικισμός του. Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24 χιλιόμετρα. Αυτά στην Wikipedia. Γιατί στην πραγματικότητα συμβαίνει ο μεσαιωνικός οικισμός να… μην είναι και σε τόσο καλή κατάσταση…
Η Καλαμωτή της Χίου είναι ένα χωριό που οι πρώτοι του κάτοικοι –σύμφωνα με τα ευρήματα στην κοντινή Κώμη-, ίδρυσαν εδώ οικισμό τον 8π.Χ., αιώνα , η κατοίκηση του είναι συνεχής και την περίοδο των Γενουατών οικοδομήθηκε ο μεσαιωνικός οικισμός στα πλαίσια της διοίκησης της Χίου από την εμπορική εταιρεία Μαόνα της οικογένεια Τζουστινιάνι, με παρόμοια συγκρότηση των χωριών Πυργί, Μεστά, Ολύμποι.
Κατά την περίοδο αυτή για τις ανάγκες οχύρωσης του οικισμού δημιουργήθηκε ένας συνεχής εξωτερικός τοίχος χωρίς παράθυρα από τους εξωτερικούς τοίχους των ακραίων περιμετρικών σπιτιών του χωριού. Στις τέσσερις γωνίες υπήρχαν ισάριθμοι κυκλικοί πύργοι φρούρια. Μόνο δύο ήταν οι είσοδοί στο χωριό φρούριο, η πάνω πόρτα στα ανατολικά και η κάτω πόρτα στα δυτικά. Όπως μνημονεύει ο περιηγητής Buondelmonti (1422) στο χωριό δέσποζαν δύο μεγάλοι πύργοι. Λόγω του καταστρεπτικού σεισμού του 1881, αλλά και των ανθρώπινων παρεμβάσεων σήμερα σώζεται μόνο ένα μικρό τμήμα του τείχους Νότια.
Ο μεσαιωνικός οικισμός της Καλαμωτής έχει την σημερινή του μορφή τουλάχιστον από την περίοδο της θαλασσοκρατορίας της Γένοβας (1346-1566) και προήλθε από τη συνένωση των διάσπαρτων μικρών χωριών που βρίσκονταν στην εύφορη κοιλάδα της ΝΑ Χίου. Ο κύριος σκοπός της δημιουργίας του χωριού ήταν η άμυνα, γι΄ αυτό και το χωριό έμοιαζε με οχυρό και ήταν αθέατο από τη θάλασσα. Μόνο έτσι θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν οι συνεχείς ληστρικές επιδρομές των πειρατών εκείνης της εποχής (7ος έως 14ος αιώνας). (Wikipedia).
Αναρτήσεις φίλων στους λογαριαμούς τους στο facebook με θέμα τα ερείπια της Καλαμωτής η αφορμή γι’ αυτό το άρθρο εφόσον η εφημερίδα μας το τελευταίο διάστημα προβάλλει σχετικά θέματα και μάλιστα με μεγάλη ανταπόκριση από τους αναγνώστες της. Το θέμα του σπιτιού στον Άγιο Ιάκωβο(άρθρο δικό μου), της Μονής Μυρσινιδίου(άρθρο Κ.Κυδώνη), της Φτωχής Παναγιάς(άρθρο Θ.Μελέκου) προκάλεσαν αίσθηση γιατί και τα τρία καταρρέουν εδώ όμως- στο θέμα της Καλαμωτής-, έχουμε να κάνουμε με …
¨Ένα χωριό πέφτει…πέφτει..
ή καταρρέει, όπως και να το εκφράσουμε είναι γεγονός κι ίσως και το μοναδικό στη χώραμας κατοικημένο χωριό που συμβαίνει κάτι τέτοιο.. Σαφώς σπίτια παλιά που καταρρέουν υπάρχουν παντού, σε χωριά και πόλεις, εδώ όμως ο αριθμός είναι μεγάλος και ταυτόχρονα πρόκειται για έναν μεσαιωνικό οικισμό , ένα κομμάτι της ιστορίας του νησιού, πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας.
Τι άραγε να οδήγησε σε αυτή την επικίνδυνη κατάσταση το χωριό; Γιατί αυτή η εγκατάλειψη;
Πιθανότητες: Οι κληρονόμοι να μην έχουν την δυνατότητα επισκευής. Να μην υπάρχουν κληρονόμοι. Μετανάστευη εντός ή εκτός Ελλάδος και αδιαφορία για την τύχη του πατρικού σπιτιού. Κληρονομικές διαφορές. Νομίζω, ότι είναι μερικές από τις βασικές αιτίες της νυν όψης του μεσαιωνικού τμήματος της Καλαμωτής γεγονός προσβλητικό για το χωριό – γενέτειρα μεγάλων μορφών του νησιού.
Στην Καλαμωτή πραγματοποιήθηκε μία συγκέντρωση των κατοίκων του χωριού στις 13 του Αυγούστου παρουσία του κυρίου δημάρχουΧίου κ. Σταμάτη Κάρμαντζη, αντιδημάρχων και αρμοδίων του δήμου για το θέμα καθώς και για τον κεντρικό δρόμο του χωριού γεγονός-ο δρόμος-, που δεν είναι του παρόντος.
Εδώ να σημειώσω ότι η όλη πρωτόγνωρη κατάσταση έχει και μία ακόμη παράμετρο Αυτή της τύχης ανακαινισμένων οικιών που βρίσκονται ανάμεσα ή δίπλα σε χαλάσματα και φυσικά κινδυνεύουν με κατάρρευση ή σοβαρές ζημιές από τα γειτονικά τους χαλάσματα και όχι μόνο από σεισμό.
Εύχομαι το άρθρο αυτό να συντελέσει στην αφύπνιση των αρμοδίων υπηρεσιών να γίνει επιτέλους κάποια σχετική σωτήρια ενέργεια.
Όλο το φωτογραφικό υλικό των ετοιμόρροπων κατοικιών αποτελεί ευγενική χορηγία της κυρίας Στέλλας Στεφάνου κατοίκου Καλαμωτής η οποία έχει ήδη προβάλλει το θέμα μέσω του λογαριασμού της στο facebook. Την ευχαριστώ θερμά.
Φωτογραφίες: Κεντρική φωτογραφία: πλατεία Καλαμωτής. Στη συνέχεια: Το στενό του Βασίλε/Η γειτονιά του Νέστορα/Κάτω πόρτα, το μεγάλο σκεπαστό/Αγία Κυριακή/Το στενό της Μαστρούς. Φωτογραφία συγκέντρωσης των κατοίκων Καλαμωτής: Σταμάτης Καμαριάς/εκπαιδευτικός.
Για την diafaneia.eu
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
